English
Bengali
Gujarati
Hindi
Kannada
Malayalam
Marathi
Nepali
Punjabi
Russian
Sindhi
Spanish
Tamil
Telugu
Urdu
Table of Contents
मोटार वाहन अपघात विमा याविषयी माहिती घेऊयात.
मोटार वाहन विभाग स्थापनेचा उद्देश
राज्यातील औद्योगिक विकासामुळे ग्रामिण व नागरी क्षेत्रात परिवहन सेवेवर प्रचंड ताण पडलेला आहे. त्याचप्रमाणे जलद परिवहनासाठी दुचाकी वाहने, चार चाकी वाहन इत्यादीची सातत्याने भर पडत चाललेली आहे. याचवेळी रस्त्यावरील गर्दी वाढणे, अपघातांची संख्या वाढणे, वायुप्रदुषण इत्यादी बाबीसुध्दा प्रकर्षाने वाढीस लागलेल्या आहेत. दळणवळणाच्या अद्यावत सेवा, रस्त्यावरील वाहने,वायुप्रदुषण,वाहनांची नोंदणी,तपासणी,चालकांच्या अनुज्ञप्त्या इत्यादी कामामध्ये प्रचंड प्रमाणात वाढ झालेली आहे. ही कामे हाताळण्याकरिता तसेच मोटार वाहने अधिनियम,1988 च्या अंतर्गत तयार झालेले नियम,कर कायदे तसेच प्रवासी कर कायदे इत्यादीची अंमलबजावणी करण्याकरिता मोटार वाहन विभागांची निर्मिती करण्यात आलेली आहे.
मोटार वाहन विभाग राबवित असणारे अधिनियम, नियम इत्यादी.
- मोटार वाहन अधिनियम, 1988
- केंद्रिय मोटार वाहन नियम, 1989
- महाराष्ट्र मोटार वाहन नियम, 1989
- महाराष्ट्र मोटार वाहन कर अधिनियम, 1958
- महाराष्ट्र मोटार वाहन कर नियम, 1959
- महाराष्ट्र मोटार वाहन (प्रवासी कर) अधिनियम, 1958
- महाराष्ट्र मोटार वाहन (प्रवासी कर) नियम, 1959
- महाराष्ट्र राज्य व्यवसाय, व्यापार,आजिविका अणि नोकया यावरील कर अधिनियम, 1975
- महाराष्ट्र राज्य व्यवसाय, व्यापार,आजिविका अणि नोकया यावरील कर नियम, 1975
- रस्त्याद्वारे वहन अधिनियम २००७.
- रस्त्याद्वारे वहन नियम 2011.
मोटार वाहन विभागात चालणारे सर्वसाधारण कामकाज
या विभागास विविध कायद्याखाली प्रामुख्याने पुढील कामे करावी लागतात
- वाहनांची नोंदणी करणे,
- मोटार वाहन कर व प्रवासी कर वसुल करणे,
- परवाने (सार्वजनिक प्रवासी/माल वाहतुक) जारी करणे.
- शिकाऊ व पक्की वाहन चालक अनुज्ञप्ती देणे
- वाहन चालविण्याची चाचणी घेणे
- परिवहन वाहनांचे वार्षिक योग्यता प्रमाणपत्र देणे, नुतनीकरण करणे.
- नोंदणीकृत वाहनांचे अभिलेख तयार करणे.
- वाहन हस्तांतरण, गहाण व्यवहाराची नोंद करणे.
- परिवहनाशी निगडीत असलेले खटले हाताळणे.
- अपघाती वाहनांची यांत्रिक तपासणी करणे.
- रस्त्यावर विविध गुन्हयांसाठी वाहनांची तपासणी करणे.
- वायुप्रदुणषणविषयक कामे हाताळणे.
- आंतरराज्यीय वाहतुक करारविषयक कामे करणे.
- व्यवसाय कर वसुल करणे.
मोटार वाहन विभागाची रचना
- परिवहन आयुक्त हे या विभागाचेे सर्वोच्च अधिकारी असून त्यांचे मुख्यालय मंुबई येथे कार्यरत आहे.
- राज्यामध्ये एकुण 15 प्रादेशिक परिवहन कार्यालये व 35 उप प्रादेशिक परिवहन कार्यालये कार्यरत असून प्रादेशिक परिवहन अधिकारी हे प्रादेशिक कार्यालयाचे प्रमुख असतात.
- त्याच प्रमाणे उप प्रादेशिक परिवहन अधिकारी हे जिल्हा पातळीवरील कार्यालयाचे प्रमुख आहेत.
- राज्याच्या सीमेलगत एकुण 22 सीमा तपासणी नाके आहेत. परप्रांतातुन येणाया वाहनांची तपासणी व कर वसूली करण्याची कामे अशा सीमा तपासणी नाक्यांवर प्रामुख्याने केली जातात.
- राज्यातील प्रादेशिक परिवहन कार्यालये व त्यांच्या अधिनस्त उप प्रादेशिक परिवहन कार्यालये व सीमा तपासणी नाके यांचा तपशिल पुढीलप्रमाणे आहे.
● विमा मोटार वाहन विमा:
★ मोटार वाहन अधिनियम 1988 च्या कलम 146 आणि 147 अन्वये मोटार वाहन विमा ही कायदेशीर आवश्यकता आहे. त्यामुळे अपघातापासून असणाऱ्या धोक्यापासून आर्थिक संरक्षण प्राप्त होते. विमा प्राप्त नसलेले वाहन चालविणे हे अतिशय धोकादायक आणि बेकायदेशिर आहे.
मोटार वाहन अधिनियम 1988 अंतर्गत योग्य विमा संरक्षण नसलेले वाहन चालविणे किंवा चालवू देणे हा अत्यंत गंभीर गुन्हा आहे तसेच ते बेजबाबदारपणाचे कृत्य आहे, त्यामुळे प्रत्येकाने ते टाळले पाहिजे.
कलम 140 मधील तरतूदीनुसार कुठलीही चूक नसल्याचा दावा करीत रस्ते अपघातग्रस्त झालेली कोणतीही व्यक्ती नुकसानभरपाई प्राप्त करू शकते. तसेच मोटार वाहन अधिनियम 1988 च्या कलम 163 नुसार धडक देऊन पळून गेलेल्या मोटार वाहनांमुळे झालेल्या अपघातांच्या बाबतीतही भरपाई देण्याची तरतूद आहे.
● मोटार वाहन विम्याचे प्रकार:
★ तृतीय पक्ष विमा तथा टीपीए : या मध्ये त्रयस्थ व्यक्तीला झालेल्या नुकसान अथवा धोक्यापासून संरक्षणाचा समावेश आहे. मात्र वैयक्तिक किंवा वाहनाला झालेल्या नुकसानाचा यात समावेश नाही. दुचाकी वाहनांसाठी हा विमा तहहयात अवधीसाठी काढता येउ शकतो. इतर वाहनांच्या बाबतीत या विम्याचे दरवर्षी नूतनीकरण करणे आवश्यक आहे. उपलब्ध विमा पॉलिसीपैकी ही सर्वांत स्वस्त पॉलिसी आहे. वैधता समाप्तीच्या दोन महिन्यांच्या आधी या पॉलिसीचे नूतनीकरण करता येते.
★ व्यापक विमा : ही महागडी पॉलिसी आहे. यात वैयक्तिक तसेच तृतीय पक्षाचा समावेश आहे. या पॉलिसीचे दर वर्षी नूतनीकरण करावे लागते आणि वैधता समाप्तीपूर्वी दोन महिन्याच्या आत भारतात कोठेही तिचे नूतनीकरण करता येउ शकते.
● दुय्यम विमा प्रमाणपत्र:
जर मोटार वाहन विमा प्रमाणपत्र हरवले किंवा खराब झाले असल्यास संबंधित विमा कंपनीकडे अर्ज करून आणि शुल्क भरून दुय्य्‍म प्रत प्राप्त करता येते.
● विम्याचे हस्तांतरण:
नोंदणीकर्ता मालक बदलल्यास तृतीय पक्ष विम्याचे हस्तांतरण आपोआप होते. जर व्यापक पॉलिसी असल्यास संबंधीत विमा कंपनीकडे अर्ज करून विम्याचे हस्तांतरण करता येऊ शकते.
● अपघात दावे:
मोटार वाहन अपघातासंबंधी दावे प्राप्त करण्यासाठी संबंधीत विमा कंपनीकडे तपशीलवार दावा दाखल करावा लागेल. दावा दाखल करणाऱ्या व्यक्तीने खालील नमूद दस्तऐवज दावा अर्जाला जोडावे.
★ वैध वाहनचालक अनुज्ञप्ती.
★ वैध विमा प्रमाणपत्र.
★ वैध नोंदणी प्रमाणपत्र.
★ वैध कर प्रमाणपत्र
★ प्रथम माहीती अहवाल
★ परिवहन वाहनासाठी वैध परवाना.
★ परिवहन वाहनासाठी वैध योग्यता प्रमाणपत्र.
★ विमा कंपनीच्या प्राधिकृत सर्व्हेयर द्वारे दावा अंदाज अहवाल.
● वाहनचालकांच्याकडून नियमभंग झाल्यास व नियमाप्रमाणे कलम 200 प्रमाणे तडजोड शुल्क न भरल्यास होणाऱ्या शिक्षेची आणि दंडाची महाराष्ट्र सरकारच्या संकेतस्थळावर उपलब्ध असलेली माहिती खालीलप्रमाणे आहे.
1) योग्य वाहन अनुज्ञप्ती न बाळगता वाहन चालविणे.
★ मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 3r/w S 18, तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा 3 महिने किंवा रु. 500 किंवा दोन्ही रू,
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 500 /-
2) अल्पवयीन व्यक्तीने वाहन चालविणे.
★ अल्पवयीन वाहनचालक मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 3r/w S 181, तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा 3 महिने किंवा रु. 500 किंवा दोन्ही.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 500 /-
3) अनुज्ञप्ती न बाळगणाऱ्या किंवा अल्पवयीन व्यक्तीला वाहन चालविण्याची परवानगी देणारे वाहन मालक किंवा प्रभारी (अल्पवयीन व्यक्तीला वाहन चालवू देणारे आई-वडील / पालक/ मित्र).
★ कलम 5r/w कलम 180 मोटार वाहन अधिनियमाचे, तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा 3 महिने किंवा रु. 1,000 किंवा दोन्ही.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 500 /-
4) इतर व्यक्तीला वाहन वापरण्याची परवानगी देणारी वाहनचालक अनुज्ञप्तीधारक व्यक्ती.
★ मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 6(2)r/w S. 177,
प्रथम गुन्ह्यासाठी रु.100 दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु.300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
5) (i) अपात्र व्यक्तीने वाहन चालविणे किंवा – वाहनचालक अनुज्ञप्तीसाठी अर्ज करणे किंवा — पूर्वी जप्त केलेल्या वाहनचालक अनुज्ञप्तीमधील शेरे उघड न करता अनुज्ञप्तीची मागणी.
★ मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 23r/w S 182(1)
तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा 3 महिने किंवा रु. 100 किंवा दोन्ही.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 200 /-
6) अर्ज किंवा एक प्रमुख मार्गदर्शक परवाना प्राप्त किंवा – – परवाना केले मित्रांनी केलेल्या पूर्वी आयोजित उघड न परवाना शोधत (i) मार्गदर्शक म्हणून काम किंवा अपात्र मार्गदर्शक मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 3r/w S 181,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा एक महिना किंवा रू. 100 किंवा दोन्ही .
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
7) अनुज्ञप्तीशिवाय वाहन प्रशिक्षण शाळा चालविणे मोटार वाहन नियम r/w R.24 C.
★ मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 177, प्रथम गुन्ह्यासाठी तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा रु.100 दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 .
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
8) जास्त गतीने वाहन चालविणे मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 112r/w S 183(1),
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रु. 400 दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रू. 1,000.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 200 /-
9) आपल्या कर्मचारी किंवा आपल्या नियंत्रणातील व्यक्तीला जास्त वेगाने वाहन चालविण्याची परवानगी देणे कलम 112r/w ★ कलम 183(2) मोटार वाहन अधिनियमाचे, तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी 300 रु. दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. ५००.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 1000 /-
10) वाहनचालक किंवा जादा भार पार पाडण्यासाठी एक वाहन चालविण्यास परवानगी देतो कलम 113(3),114,115 r/w
★ मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 194 (1), तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा किमान रू. 2000 आणि जादा भार कमी करण्यासाठीच्या शुल्कासह अतिरिक्त भारासाठी प्रति टन रू. 1,000
5% सुट
1 टन पर्यंत – रु. 500
2 टन पर्यंत – रु. 1500
3 टन पर्यंत – रु. 3000
3 टनपेक्षा जास्त 2000 प्रति टन
11) वाहनाचे वजन करण्यासाठी किंवा वजन करण्यापूर्वी थांबण्यास किंवा त्यावरील भार काढण्यास वाहनचालकाने नकार देणे मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम114r/w S 194(2) 300
5% सुट
1 टन पर्यंत – रु. 500
2 टन पर्यंत – रु. 1500
3 टन पर्यंत – रु. 3000
3 टनपेक्षा जास्त 2000 प्रति टन
12) वाहनाचे स्टीअरींग व्हील डावीकडे असणारे वाहन, संबंधित बदलास अनुकुल योजना उपलब्ध नसताना वाहन चालविणारी किंवा वाहन चालविण्याची परवानगी देणारी कोणतीही व्यक्ती मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 120r/w
★ कलम 177, तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 200 /-
13) धोकादायक वाहन / प्रोत्साहन मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 184/ S 188,
तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा पहिल्या गुन्ह्यासाठी 6 महिने किंवा रू. 1,000 किंवा दोन्ही
संबंधित घटनेनंतर 3 वर्षांच्या आत दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी 2 वर्षे किंवा रू. 2,000 किंवा दोन्ही.
– कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 500 /-
14) मद्यपान करून अथवा अमली पदार्थाच्या प्रभावाखाली वाहन चालविणारी व्यक्ती मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 185/ S 188,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा पहिल्या गुन्ह्यासाठी 6 महिने किंवा रू. 2,000 किंवा दोन्ही
संबंधित घटनेनंतर 3 वर्षांच्या आत दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी 2 वर्षे किंवा रू. 2,000 किंवा दोन्ही न्यायालयात पाठविले
15) वाहन चालविण्यास मानसिक किंवा शारीरिकरित्या सक्षम नसताना तसे करणे / त्यास प्रोत्साहन कलम 186/ कलम 188 मोटार वाहन अधिनियमाचे,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रु. 200, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 500.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
16) विमा नसलेले वाहन चालविणारी व्यक्ती मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 146r/w S 196,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा 3 महिने किंवा रु. 1,000 किंवा दोन्ही रू. 300 /- चालकासाठी
Rs 2000/-मालकासाठी
17) वाहतूक नियमांचे पालन करण्यात अपयशी चालक (पिवळ्या रेषेच्या लाल प्रकाशाचे उल्लंघन, संकेत न देता मार्गिका बदलणे, इ) मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम –r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 .
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
18) विशिष्ट प्रसंगी विशिष्ट सिग्नल देण्यास अपयशी ठरलेला चालक मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 121r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100 दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
19) विनिर्दिष्ट रस्ते / भागात HTVs वेळेच्या निर्बंधांचे उल्लंघन मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम115r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा रु. 2000.
20) आपल्या वाहनाचे नियंत्रण अन्य व्यक्तीला देणारा चालक (वाहतुकीच्या ठिकाणी अडथळा म्हणून बसणे) मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 125r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
21) स्वत: व्यतिरिक्त एकापेक्षा अधिक व्यक्ती वाहून नेणारा दुचाकी / मोटर सायकलस्वार (तीन व्यक्ती एका दुचाकीवर) मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 128(1)r/w S 177 ,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
22) चालक आणि मागे बसलेल्या व्यक्तीने संरक्षणात्मक शिरस्त्राण न घालणे (हेल्मेट) मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 129r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
23) एखादे वाहन किंवा ट्रेलर सार्वजनिक ठिकाणी सोडून देणारी किंवा त्यासाठी परवानगी देणारी कोणतीही प्रभारी व्यक्ती (अनुचित आणि अडथळ्याच्या जागी पार्किंग) मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम122,127 r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 (मालक टोविंग खर्चासाठी सुद्धा जबाबदार असेल).
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रू 100 /-
24) चालू वाहनात कोणत्याही व्यक्तीला चढू देणारी किंवा चढण्याची परवानगी देणारी कोणतीही वाहनाची प्रभारी व्यक्ती कलम 123(1)r/w कलम 177 मोटार वाहन अधिनियमाचे,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रू. 100 /-
25 ) आवश्यक खबरदारी न घेता वाहन एका जागी थांबवून ठेवणारी किंवा तसे करण्यास भाग पडणारी, वाहनाची प्रभारी व्यक्ती मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 126r/w S. 177.
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 रू.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क 100 /-
26) असुरक्षित रेल्वे क्रॉसिंग करताना खबरदारी घेण्यातील अपयश कलम 131r/w कलम 177 मोटार वाहन अधिनियमाचे,
★®तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 रू.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क 100 /-
27) काही विशिष्ट प्रकरणात गाडी थांबवण्यात चालक अपयशी मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 132r/w S 177 प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100
★ दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 रू.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क 100 /-
28) वाहन चालवताना मोबाईलचा वापर मोटार वाहन नियम R. 21(25) C.
मोटार वाहन अधिनियमाचे r/w कलम 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 .
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
29) मालवाहू वाहनात आसन क्षमतेपेक्षा जास्त व्यक्ती घेऊन प्रवास करणे मोटार वाहन नियम R. 21(10) C.
मोटार वाहन अधिनियमाचे r/w कलम 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
30) ऑटो रिक्षा / टॅक्सी साठी जादा भाड्याची मागणी करणे मोटार वाहन अधिनियमाचे R. 21(23) C.मोटार वाहन नियम r/w कलम 177.
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 .
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
31) नंबर प्लेट शिवाय वाहन चालविणे (नंबर प्लेट प्रदर्शित न दाखविणारे) मोटार वाहन नियम R. 50 C.
मोटार वाहन अधिनियमाचे r/w कलम 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 .
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
32) परिवहन वाहनातून ज्वालाग्रही आणि अत्यंत स्फोटक पदार्थ घेऊन प्रवास करणारे मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 .
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
33) चालू वाहनाच्या टपावरून किंवा छतावरून किंवा बॉनेटवरून प्रवास करणारी कोणतीही व्यक्ती कलम 123(2)r/w कलम 177 मोटार वाहन अधिनियम,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा, प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
34) कोणत्याही सार्वजनिक ठिकाणी बंद अवस्थेतील वाहन ठेवून वाहतूकीस अडथळा करणारी व्यक्ती मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 201 मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 201 मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 201 मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 201 मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 201 टोविंग शुल्काशिवाय रु. 50 प्रतितास
35) विहित कालावधीत वाहन मालकाने निवास अथवा व्यवसायाच्या ठिकाणातील बदलाबाबत न कळविल्यास कलम49r/w कलम 177 मोटार वाहन अधिनियमाचे प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100
★ दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300, मात्र विलंब कालावधीच्या अनुषंगाने राज्य सरकार विविध रकमा विहित करू शकेल. )
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रू. 100 /-
36) विहित मुदतीत वाहन हस्तांतरणाबाबत नोंदणी अधिकाऱ्यांना कळविण्यात असफल मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 50r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 (तथापि, राज्य सरकारने विलंब कालावधी संबंधित येत विविध प्रमाणात लिहून देऊ शकतात)
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रू. 100 /-
37) वाहनात अनधिकृत फेरफार (वेगळ्या प्रकारचे इंधन वापरण्यासह इतर बाबींचा समावेश) मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 52r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 (तथापि, राज्य सरकारने विलंब कालावधी संबंधित येत विविध प्रमाणात लिहून देऊ शकतात)
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रू. 100 /-
38) गणवेशातील कोणत्याही पोलीस अधिकाऱ्याने सार्वजनिक ठिकाणी चालकाकडे अनुज्ञप्तीची मागणी केल्यास आणि ते सादर करण्यास असमर्थ ठरल्यास मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 130(1)r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रु 100 /-
39) कोणत्याही अधिकारी अथवा परिवहन विभागाच्या अधिकाऱ्याने सार्वजनिक ठिकाणी वाहकाकडे अनुज्ञप्तीची मागणी केल्यास आणि ते सादर करण्यास असमर्थ ठरल्यास मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 130(2)r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रू. 100 /-
40) नोंदणी प्राधिकारी अथवा परिवहन विभागाच्या अधिकाऱ्याने वाहन मालक, चालक अथवा प्रभारीकडे पुढील दस्तऐवजांची मागणी केल्यास आणि ते दस्तऐवज सादर करण्यास असमर्थ ठरल्यास – वाहनाचे विमा प्रमाणपत्र , परिवहन वाहन असल्यास त्याचे योग्यता प्रमाणपत्र आणि परवाना मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 130(3)r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300.
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रू. 100 /-
41) गणवेशातील पोलीस अधिकारी अथवा परिवहन विभागाच्या अधिकाऱ्याने सार्वजनिक ठिकाणी वाहन चालवणाऱ्या कोणत्याही व्यक्तीकडे पुढील दस्तऐवजांची मागणी केल्यास आणि ते दस्तऐवज सादर करण्यास असमर्थ ठरल्यास
(अ) विमा प्रमाणपत्र;
(ब) नोंदणी प्रमाणपत्र;
(क) वाहनचालक अनुज्ञप्ती ; आणि परिवहन वाहन असल्यास
(ड) स्वस्थता प्रमाणपत्र, आणि
(इ) परवाना मोटार वाहन अधिनियमाचे कलम 158r/w S 177,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 .
★ कलम 200 अंतर्गत तडजोड शुल्क रू. 100 /-
42) मोटार वाहन अधिनियमांतर्गत जेव्हा वाहनचालक किंवा वाहक आरोपी ठरतात आणि पोलीस अधिकाऱ्याने वाहनाच्या मालकाला विचारले असता चालक आणि वाहकाचे नाव, पत्ता आणि अनुज्ञप्तीची माहिती देण्यास असफल ठरले असता,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा पहिल्या गुन्हा किंवा दोन्ही 3 महिने किंवा रु .500 त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी 6 महिने किंवा रु. 1,000 किंवा दोन्ही दुचाकी अथवा तीन चाकी वाहनासाठी रू. 50/-
दुचाकी अथवा तीन चाकी वाहन वगळता व रू. 200 /-
43) जेव्हा एखाद्या मोटार वाहन अपघातात एखादी व्यक्ती जखमी झाल्यास किंवा त्यात तृतीय पक्षाच्या मालमत्तेची हानी झाल्यास, चालक अथवा चालकाचे प्रभारी यांनी –
अपघातग्रस्ताला वैद्यकीय सहाय्य न केल्यास
पोलीस अधिकाऱ्याने किंवा जवळच्या पोलीस स्थानकाने विचारले असता अपघाताबद्दल माहिती न देणे
विमा कंपनीला अपघाताबद्दल माहिती न देणे,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा पहिल्या गुन्ह्यासाठी 3 महिने किंवा रु .500 किंवा दोन्ही त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी 6 महिने किंवा रु. 1,000 किंवा दोन्ही व रू. 100/-
44) कोणत्याही सार्वजनिक ठिकाणी योग्य नोंदणी क्रमांकाशिवाय किंवा सार्वजनिक अथवा बंद ठिकाणी बनावट नोंदणी खूणा दर्शविणे (नोंदणी न केलेली वाहनांनी त्यासाठी अर्ज केल्याचे दाखविणे)
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा पहिल्या गुन्ह्यासाठी किमान रू. 2000 ते रू. 5,000 पर्यंत
दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी किमान रू. 5,000 ते रू. 10,000 पर्यंत किंवा दोन्ही व रू. 300 /- .
45) १२ महिन्यापेक्षा अधिक अवधीसाठी इतर राज्याची नोंदणी खूण राखून वाहन बाळगणे,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रु. 100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रू. 300 व रू. 100 /-
46) आवश्यक परवानगीशिवाय विशिष्ट कारणासाठी आरक्षित एखाद्या मार्गावरून अथवा एखाद्या भागातून वाहन चालविणारी अथवा वाहन चालविण्याची परवानगी देणारी कोणीही व्यक्ती,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा पहिल्या गुन्ह्यासाठी किमान रू. 2000 ते रू.5,000 पर्यंत
3 महिन्यांपेक्षा जास्त पण जास्तीत जास्त एका वर्षापर्यंत, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी किमान रू. 5000 ते रू.10,000 पर्यंत.
★ तडजोड नाही, न्यायालयात पाठविले.
47) दुय्यम वस्तू अथवा प्रक्रिया वापरणारा कोणताही उत्पादक,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रु.100, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 300 व रू. 100/-
48) वाहनातील ज्या दोषामुळे अपघात झाल्यास शारीरिक अथवा आर्थिक नुकसान होऊ शकेल असे एखादे दोषयुक्त वाहन अथवा ट्रेलर सार्वजनिक ठिकाणी चालविणारी अथवा चालविण्याची परवानगी देणारी कोणतीही व्यक्ती,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा 3 महिने किंवा रु. 1,000 किंवा दोन्ही मालक आणि चालकासाठी प्रत्येकी रू. 500 /-
49) एखाद्या मोटार वाहनात अथवा एखाद्या सार्वजनिक ठिकाणी रस्ते सुरक्षा, ध्वनी नियंत्रण आणि वायू प्रदूषणासंदर्भातील विहित मानकांचे उल्लंघन करणारी, वाहनचालक अथवा वाहन चालविण्याची परवानगी देणारी कोणतीही व्यक्ती (वाहनात बिघडलेला सायलेन्सर बसविणे इ.),
तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रु. 1000, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी रु. 2,000 मालक आणि चालकासाठी प्रत्येकी व रू. 500 /- .
50) कोणत्याही सार्वजनिक ठिकाणी वाहन चालविणारी किंवा त्यास परवानगी देणारी, धोकादायक / ज्वालाग्राही वस्तुंसंदर्भात मोटार परिवहन अधिनियम अथवा नियमातील तरतूदींचे उल्लंघन करणारी कोणतीही व्यक्ती,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा पहिल्या गुन्ह्यासाठी एक वर्ष किंवा रु. 3000 किंवा दोन्ही
दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी 3 वर्षे किंवा रु.5,000 किंवा दोन्ही मालक आणि चालकासाठी प्रत्येकी रू. 500 /-
51) सार्वजनिक ठिकाणी वापरण्यास धोकादायक अशा स्थितीतील अथवा अशा प्रकारे निर्मित स्थितीतील मोटार वाहन अथवा ट्रेलर विकणारा, प्रदान करणारा, देऊ करणारा कोणताही आयातक अथवा विक्रेता,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा रु .500 व रू. 300 /-
52) टप्पा वाहतुकीद्वारे तिकीट अथवा पास शिवाय प्रवास करणारी अथवा मागणी करूनही तिकीट अथवा पास न दाखवणारी कोणतीही व्यक्ती,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा रु 500 व रू. 200 /-
53) एक टप्पा वाहतुकीचा वाहक जाणूनबुजून किंवा जाणीवपूर्वक प्रवाशी भाडे घेऊन तिकीट न देणारा किंवा कमी मूल्याचे तिकीट देणारा , किंवा जाणूनबुजून किंवा जाणीवपूर्वक तिकीट/ पास स्वीकारण्यास नकार दिल्यास किंवा अपयशी ठरल्यास,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा रु 500.
54) परिवहन करारानुसार प्रवाशांना घेऊन जाण्यास नकार देणारा अनुज्ञप्ती धारक दुचाकी किंवा तीनचाकी वाहनाबाब
इतर बाबतीत रु .50, रु .200.
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा रू. 50 /- रू. 200 /-
55) मोटार वाहन अधिनियमांतर्गत कोणत्याही व्यक्ती किंवा अधिकार प्राप्त प्राधिकाऱ्याचे निर्देश न मानणारी किंवा अधिकारप्राप्त व्यक्तीच्या निर्देशांचे उल्लंघन करणारी कोणतीही व्यक्ती,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा रु.500.
★ रू 200 /-.
56) आवश्यक माहिती लपविणारे किंवा खोटी माहिती देणारे कोणीही प्रवासी,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा एक महिना किंवा रु. 500 किंवा दोन्ही.
★ रू. 200 /- .
57) रेसिंग आणि गती चाचण्या,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा एक महिना किंवा रु. 500 किंवा दोन्ही.
★ रू. 300 /- .
58) कलम 93 किंवा त्याखालील नियमांचे उल्लंघन करून स्वत:ला एजंट किंवा कॅनव्हासर असल्याचे भासविणारी कोणीही व्यक्ती,
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा प्रथम गुन्ह्यासाठी रू. 1000, दुसऱ्या किंवा त्यानंतरच्या गुन्ह्यासाठी 6 महिने किंवा रु. 2,000 किंवा दोन्ही.
★ रू. 100/-.
59) स्वत: व्यतिरिक्त एकापेक्षा अधिक व्यक्ती वाहून नेणारा दुचाकी / मोटर सायकलस्वार (तीन व्यक्ती एका दुचाकीवर),
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा 3 महिने किंवा रु. 500 किंवा दोन्ही.
60) वाहनात अनधिकृत हस्तक्षेप.
★ तुरुंगवास किंवा दंडाच्या शिक्षेची कमाल मर्यादा रू 100. रू. 200 /-
ही माहिती प्राथमिक स्वरूपाची असून संपूर्ण कायदे व माहिती पुढे दिलेल्या लिंकवरून डाउनलोड करून घ्या, वाचा, जागे व्हा!
पुढील लेख
वाचावा…
ट्राफिक पोलिसांनी वाहन टोइंग करत असताना वापरायचे नियम व कार्यालयीन आदेश याविषयी माहिती. इथे क्लीक करा
